1. Xe tự lái là gì?
Xe tự lái còn gọi là xe tự hành (self-driving car) có khả năng cảm nhận môi trường xung quanh và di chuyển an toàn với ít hoặc không có sự can thiệp của con người.
Xe tự lái kết hợp các công nghệ có khả năng cảm biến môi trường xung quanh như radar, lidar, sonar, định vị GPS, trí tuệ nhân tạo,… Hệ thống điều khiển tiên tiến sẽ phân tích thông tin thu được để xác định đường đi phù hợp, cũng như chướng ngại vật và biển báo liên quan.
Công nghệ xe tự lái với triển vọng thay đổi tương lai của ngành xe tự động hóa (Nguồn: Sưu tầm)
2. VinFast hợp tác với hãng ZF ra mắt công nghệ hỗ trợ lái
Trước thềm triển lãm CES 2022, VinFast cho biết sẽ sớm ra mắt nền tảng hỗ trợ lái cho xe điện với các tính năng tự động ở cấp độ cao trong tương lai. Theo VinFast, công nghệ hỗ trợ lái là thành quả hợp tác với Hãng công nghệ ZF về phần cứng, phần mềm và tích hợp hệ thống.
ZF là đối tác quan trọng của VinFast về hệ thống hỗ trợ lái, cung cấp bộ điều khiển trung tâm tiên tiến có khả năng kết nối nhiều loại camera, radar, cảm biến LiDAR và tổ hợp cảm biến thông minh. Các công nghệ này cho phép các mẫu xe của VinFast có thể tự lái cấp độ 2+ và đạt đến cấp độ 3 – 4 trong tương lai.
3. Các cấp độ xe tự lái theo SAE
Tính đến thời điểm hiện tại, thuật ngữ “xe tự lái” đang dần trở nên quen thuộc hơn trong ngành công nghiệp sản xuất ô tô. Xe tự lái là một lĩnh vực hoàn toàn mới và để áp dụng vào thực tế, chúng ta sẽ cần phải đặt ra những quy chuẩn chung. Hiệp hội Kỹ sư Ô tô (SAE) – tổ chức phát triển các quy định và tiêu chuẩn cho ngành công nghiệp ô tô toàn cầu – đã xây dựng một hệ thống phân loại gồm 6 cấp độ tự lái khác nhau để xác định mức độ tự chủ của phương tiện và người lái khi vận hành.
Theo đó, 6 thang đo các cấp độ xe tự lái sẽ bắt đầu từ Cấp độ 0 – tức là không hề có sự trợ giúp nào từ phương tiện – cho đến Cấp độ 5 – khi phương tiện tự chủ hoàn toàn mà không cần đến bất cứ thao tác điều khiển nào đến từ người ngồi sau vô-lăng.
3.1. Xe tự lái Cấp độ 0 – Không tự động hóa
Ở cấp độ này, tài xế sẽ hoàn toàn phụ trách việc điều khiển phương tiện, từ đánh lái, tăng tốc, phanh, đỗ xe hay bất cứ hành động nào nhằm điều hướng chiếc xe.
Mặc dù vậy, mức độ tự lái này vẫn bao gồm những tính năng như hỗ trợ phanh khẩn cấp, cảnh báo điểm mù hay cảnh báo lệch làn đường. Lý do là vì những công nghệ này không tham gia điều khiển phương tiện mà thay vào đó đưa ra cảnh báo hoặc chỉ dẫn cho tài xế trong những tình huống cụ thể. Phần lớn các mẫu xe hơi bán có mặt trên thị trường hiện nay đều là những phương tiện thuộc nhóm này.
Thang đo 6 cấp độ xe tự lái theo phân loại của SAE International (Nguồn: Sưu tầm)
3.2. Xe tự lái Cấp độ 1 – Hỗ trợ người lái
Ở cấp độ thấp nhất trong thang phân loại xe ô tô tự lái, tài xế phải thực hiện hầu hết các tác vụ cần thiết để điều khiển chiếc xe, kết hợp với một số tính năng nhất định. Những tính năng này sẽ hỗ trợ người lái trong việc điều hướng chiếc xe trong một vài trường hợp cụ thể.
Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng – Adaptive Cruise Control (ACC), là một ví dụ tiêu biểu cho xe tự lái Cấp độ 1. Theo đó, hệ thống này sẽ chọn tốc độ phù hợp cho phương tiện để nó giữ khoảng cách an toàn với các phương tiện di chuyển ở phía trước. Thêm vào đó, tính năng Hỗ trợ giữ làn đường Lane Keeping Assist (LKA) cũng được coi là công nghệ tự động hóa Cấp độ 1.
Khác với tính năng cảnh báo lệch làn đường, hỗ trợ giữ làn đường sẽ tự điều khiển phương tiện để đảm báo chiếc xe đi theo đúng làn đường nhất định. Một phương tiện với cả hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng và hỗ trợ giữ làn đường sẽ đủ điều kiện để xếp hạng xe tự lái Cấp độ 2.
3.3. Xe tự lái Cấp độ 2 – Tự hành một phần dưới sự giám sát của tài xế
Ở cấp độ tự lái này, chiếc xe không chỉ có một hệ thống hỗ trợ người lái duy nhất, mà sở hữu nhiều hệ thống Hỗ trợ người lái tiên tiến – Advanced Driver Assistance Systems (ADAS) đã được lập trình từ trước giúp phương tiện tự đánh lái, tăng tốc và phanh trong những tình huống phức tạp.
Nhưng mặc dù chiếc xe có thể tự đánh lái hay phanh, tài xế vẫn được yêu cầu phải chủ động tham gia vào quá trình điều khiển phương tiện, đặc biệt là phải để 2 tay lên vô lăng cũng như theo dõi hướng di chuyển của phương tiện.
Cấp độ 2 thường được gọi là tự lái một phần và nhiều mẫu xe từng được giới thiệu tại thị trường Mỹ và châu u trong năm 2020 vừa qua đều có thể xếp vào cấp độ này.
3.4. Xe tự lái Cấp độ 3 – Tự lái có điều kiện, có tài xế
Cấp độ xe tự lái này còn được gọi là tự động hóa có điều kiện, với nhiều hệ thống hỗ trợ người lái sẽ được lập trình để đưa ra quyết định (bằng trí tuệ nhân tạo – AI) theo thời gian thực dựa vào sự thay đổi của môi trường giao thông xung quanh chiếc xe.
Mặc dù xe tự lái Cấp độ 3 có thể hoạt động mà không cần sự can dự của tài xế vào quá trình điều khiển, người lái vẫn bắt buộc phải có mặt để kiểm soát phương tiện, đặc biệt trong trường hợp khẩn cấp do lỗi hệ thống.
3.5. Xe tự lái Cấp độ 4 – Tự lái có điều kiện, không tài xế
Được gọi là xe tự lái cấp độ cao, những phương tiện tự động hóa Cấp độ 4 sẽ không cần bất cứ tương tác nào của tài xế trong quá trình vận hành xe, vì xe được lập trình để tự dừng trong trường hợp hệ thống bị lỗi. Vì vậy trong hầu hết điều kiện thực tế, tài xế sẽ không cần can thiệp để kiểm soát xe.
Tại cấp độ xe tự hành thứ 4, phương tiện được thiết kế để cho phép tự di chuyển từ điểm A đến điểm B, nhưng thường là trong các ranh giới địa lý cụ thể. Waymo – công ty phát triển công nghệ tự lái của Google – đã cung cấp dịch vụ như vậy tại Phoenix, bang Arizona sau khi thực hiện bản đồ hóa (mapping) toàn bộ đường phố tại thành phố này.
Mặc dù vậy, các điều kiện thời tiết có thể hạn chế hoạt động của xe tự lái Cấp độ 4. Đến lúc này thì mọi thứ lại dựa vào công nghệ mà chiếc xe được trang bị. Ví dụ như một số chiếc xe thông minh sử dụng công nghệ cảm biến LiDAR để phân tích dữ liệu môi trường xung quanh mà không bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời tiết.
3.6. Xe tự lái Cấp độ 5 – Tự động hóa không điều kiện
Đây là mức độ tự lái cao nhất trong thang đo của SAE. Ở cấp độ này, chiếc xe hoàn toàn tự động di chuyển và xử lý tình huống theo thời gian thực mà không cần đến bất kỳ sự tương tác nào từ phía người lái. Cấp độ xe tự lái thứ 5 sẽ không có vô lăng, tay ga, chân phanh hay thậm chí là gương chiếu hậu như các dòng xe truyền thống.
Chúng giống như những toa xe hơn là một chiếc ô tô, được trang bị loạt công nghệ xe tự hành cho phép vận hành ở mọi nơi mà không bị ràng buộc về điều kiện địa lý cũng như thời tiết. Các phương tiện cũng hoàn toàn không có người lái và sự tham gia duy nhất của con người chỉ là ra lệnh cho chiếc xe đi đến đâu. Việc này thậm chí cũng không cần phải được thực hiện trên xe mà có thể được ra lệnh từ điện thoại thông minh của người dùng.
4. Tiêu chuẩn an toàn của công nghệ xe tự lái
Để đảm bảo an toàn và hạn chế một số rủi ro không đáng có như: tai nạn, phần mềm điều khiển tự hành bị tấn công,… Các nhà sản xuất ô tô cần tuân thủ theo Tiêu chuẩn An toàn Phương tiện Cơ giới Liên bang (FMVSS – Federal Motor Vehicle Safety Standards) và xe tự lái phải được chứng nhận là không có rủi ro khi tham gia giao thông.
Sau đây là một số tiêu chuẩn an toàn xe tự hành cần đảm bảo:
– Xe tự lái phải học được cách xác định đối tượng trong phạm vi di chuyển.
– Hệ thống cần đưa ra được quyết định tức thời về thời điểm cần tăng giảm tốc độ hoặc chuyển hướng.
– Phần mềm điều khiển phải đảm bảo an toàn cũng như khắc phục được các rủi ro về an ninh mạng.
Bên cạnh đó, người dùng cũng cần tuân thủ theo các hướng dẫn từ nhà sản xuất về cách sử dụng các hệ thống tự lái ở một số cấp độ như vẫn cần sự giám sát, tác động của con người. Tránh tâm lý chủ quan dẫn tới gây ra sự cố bất ngờ.
Với tốc độ phát triển rất mạnh mẽ của ngành công nghiệp ô tô hiện nay, công nghệ xe tự lái đang nhận được sự quan tâm và đầu tư rất lớn từ các nhà sản xuất xe nổi tiếng trên thế giới. VinFast cũng không phải là một ngoại lệ với kế hoạch ra mắt một số dòng xe điện có công nghệ tự hành Cấp độ 2 – 3. Theo kế hoạch, dòng ô tô điện tự lái của VinFast sẽ chính thức được phân phối tại thị trường Mỹ vào cuối năm nay, dự kiến bàn giao xe từ tháng 6/2022.
